Çəpgözlük müalicəsi

 

Çəpgözlük əlamətləri 

Bütün xəstəliklərdə olduğu kimi, erkən diaqnoz çəpgözlükdə də çox vacibdir. Bu səbəbdən körpələrin və uşaqların rutin göz müayinələri kəsilməməli və davranışlarına nəzarət olunmalıdır.  Körpələrdə və uşaqlarda çəpgözlük, əvvəlcə fərqli bir tərəfə baxarkən boynunu fərqli bir istiqamətə çevirməsiylə görülə bilər. Bundan əlavə, gözlərdə sulanma, ağrı, cüt görmə, baş ağrısı, gözlərdə paralelliyin itməsi, bulanıq görmə və üç ölçülü görüntü itkisi, bu simptomların çoxu yalnız həkim müayinəsi zamanı aşkar edilə bilər.  

Çəpgözlüyə kimlərdə rast gəlmək mümkündür?

Ailədə çəpgözlük, göz tənbəlliyi və yüksək refraktiv qüsurları olanlarda çəpgözlüyə daha çox rast gəlinir. Xəstə yetkin yaşdadırsa əzələ iflici nəticəsində yaranan çəpgözlüyə, əsasən yüksək qan təzyiqi, diabet, damar xəstəlikləri və baş travması kimi bir vəziyyət səbəb ola bilər. Bəzi göz qaçmaları, anadangəlmə ola bilər. Yüksək hipermetropiya, miopiya və ya astiqmatizm də göz qaçmasına səbəb olur. Bəzən müəyyən bir xəstəliklə gələn və davam edən çəpgözlük də mövcuddur; (Daun sindromu, Brown sindromu, Apert sindromu, Edvard sindromu, Noonan sindromu, Hidrosefaliya kimi). Çəpgözlüyün yaş və cinsiyyətlə ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
   

Körpələrdə çəpgözlük

Körpələrdə bu vəziyyət 2 şəkildə müşahidə edilə bilər; anadangəlmə çəpgözlük və sonradan formalaşan çəpgözlük (strabismus). Bundan əlavə, ilk 6 ayda körpələrin burun sümükləri formalaşmadığı üçün yalançı çəpgözlük halına da rast gəlmək mümkündür. Belə bir problemlə qarşılaşmamaq üçün ilk 6 aydan sonra mütləq göz həkiminə müraciət edilməlidir. Körpələrdə anadangəlmə sapma varsa, bir yaş yarımında əməliyyat aparılmalıdır.

Əgər sonradan çəpgözlük problemi yaranarsa, ilk olaraq eynək və göz qapama üsullarından istifadə edilməlidir. Əgər iki müayinədən sonra çəpgözlük hələ də davam edirsə, o zaman əməliyyata müraciət edilir. Körpələrə edilən əməliyyatla yetişkinlərə edilən əməliyyat arasında heç bir fərq yoxdur. Bu əməliyyat ümumi anesteziya altında təqribən 1 saat ərzində tamamlanır.  

Körpələrdə çəpgözlük normal haldırmı?

Yenidoğulmuş körpələrdə çəpgözlük bir müddət normal qəbul edilir, ancaq 6-cı aydan etibarən bu vəziyyətin yaxşılaşacağı gözlənilir. Çəplik aralıqlı və ya davamlı ola bilər. Ailə bu vəziyyəti təqib etməli və əgər gözlərdən birində və ya hər ikisində çəpgözlük davam edərsə, vaxt itirmədən mütəxəssis bir həkimə müraciət etməlidir. Əks təqdirdə, qalıcı və daha vacib problemlər yarana bilər. Çəpgözlük, erkən diaqnoz qoyulduğu təqdirdə, müvəffəqiyyətlə müalicə oluna bilər.
 

Yetkinlərdə çəpgözlük

Yetkinlərdə çəpgözlüyün bir çox səbəbi var. Bunlara - qida zəhərlənmələri, Guillain Barre Sindromu, beyin travmaları, beyin qanaması, şəkər xəstəliyi (diabet), yüksək təzyiq, gözə gələn zərbələr, dəniz canlısı ya da həşərat dişləməsi nəticəsində yaşanan zəhərlənmələr, gözdə refraktiv qüsurlar və iflic kimi səbəblər daxildir. 
 

Çəpgözlük məşqləri

Çəpgözlük məşqlərinin məqsədi; əzələlərdə meydana gələn tarazlıq pozğunluqlarını aradan qaldırmaqdır. Bunun üçün güclü və zəif göz əzələlərinin fərqli işləməsi üçün hərəkətlər edilir. Bu bir növ fiziki müalicədir. Gözlər fərqli fokus və çəplik səbəbi ilə təsviri birləşdirə bilmir, ancaq bu məşqlər sayəsində təsvirin birləşməsi təmin olunur. Gözlər normal olaraq üç ölçülü görür, lakin bu vəziyyət çəpgözlük ilə pozulur və görmə dərinliyi itir. Görüntüdəki uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq və tarazlığı təmin etmək üçün məşqlərdən istifadə olunur.

Çəpgözlük məşqlərində, müəyyən materiallar tətbiq edilir. Bu şəkildə zəif gözlə sağlam göz arasındakı uyğunluq əldə edilir. Bu müalicə, çəpgözlük problemi olan uşaqlar və ya böyüklər tərəfindən də sınaqdan keçirilə bilər. Heç bir irəliləmə olmadığı təqdirdə, son çarə olaraq cərrahi müdaxilə edilir.

Çəpgözlük testi

Xəstənin görmə problemləri əvvəlcə vizual testlərlə aşkarlanır. Mövcud çəpgözlüyə görmə qüsurları səbəb olursa, əvvəlcə bu qüsur düzəldilir. Görmə testləri ilə xəstənin gözünün çəplik dərəcəsi də müəyyən edilir. Çəpgözlük üçün testlər əsas çəpgözlük testi, örtük testi və örtük açma testidir.

Xaricə doğru çəpgözlük (ekzotropiya) müalicəsi

Ekzotropiya olaraq bilinən gözün xaricə doğru qaçması, çəpgözlüyün uşaqlarda ən çox görülən növüdür, ancaq yetkinlərdə də görülə bilər. Ümumiyyətlə zaman-zaman olur (intermitan), əvvəlcə daha az olur, lakin zaman keçdikcə artır. Parlaq və son dərəcə parlaq mühitlərdə uşağın qaçan gözünün özlüyündən bağlanması ilə nəzərə çarpa bilər. Xüsusilə uşaq yorğun və ya hərarətli olduqda ekzotropiya özünü göstərir. Çəplik kifayət qədər böyük və tez-tez olarsa, müalicə edilməlidir.

Eynəklə müalicənin əsas məqsədi, xəstənin gözlərini mümkün qədər uyğunlaşdırmaq və görmə hissini yaxşılaşdırmaqdır. Bu müalicə ilə çəpliyin qarşısını qismən almaq və nəzarət etmək olar.

Eynək müalicəsi nəticə vermirsə və gün ərzində gözün xarici sürüşməsi davamlı və aydın görünürsə, sosial həyat çətinləşirsə, cərrahi müalicəyə başlanılır. Cərrahi yolla müalicə edilə bilən bu vəziyyətdə vacib olan nə qədər cərrahi düzəlişin ediləcəyidir. Bu əməliyyatda sürüşmə qeyri-kafi düzəltmə səbəbindən təkrarlana bilər. Bu səbəbdən sürüşmə bucağının dəqiq ölçülməsi əməliyyatın müvəffəq olması üçün çox vacibdir.

Göz qaçması eynəklə düzəlirmi?