Katarakt müalicəsi

Katarakt gözümüzün içindəki linzanın, yəni öz obyektivimizin şəffaflığını itirərək bulanıqlaşması deməkdir. Bu narahatlıq yaş irəlilədikcə formalaşa və ya anadangəlmə ola bilər. Körpələrdə və uşaqlarda da rastlanan göz xəstəliyidir.

Kataraktın səbəbləri

Əsasən yaş ilə birlikdə inkişaf edən bu narahatlıqda gözdə meydana gələn travmaların da (zərbə, əməliyyat, uzun müddətli narahatlıqlar) təsiri olur. Bundan əlavə olaraq, şəkər xəstəliyi və steroid tərkibli dərmanların uzun müddət istifadəsi yenə bu xəstəliyə səbəb ola bilər.

Kataraktın simptomları

Bu vəziyyətdə cüt görmə, bulanıqlaşma, gecə görmə qabiliyyətinin itməsi, işığa həssaslıq, görmə qabiliyyətində tədricən azalma, oxumaqda çətinlik, rənglərin yavaş-yavaş solması və eynək nömrəsində tez-tez dəyişiklik kimi hallar müşahidə olunur və dərhal peşəkar həkim tərəfindən müayinə olunmalıdır.

Katarakt necə yaranır?

Yetkin katarakt ümumiyyətlə daha irəli yaşlarda ortaya çıxır. Yaşlandıqca hər orqanımız kimi göz və xüsusən də göz linzamızda təhriflər meydana gəlir. Bu təhriflər bəzi xəstələrdə linzanın su tərkibini dəyişdirə bilər və linza liflərinin hizalanmasının deformasiyasına səbəb ola bilər. Bəzi xəstələrdə hüceyrə tullantılarının linzanın ön və arxa hissələrində yığılmasına, bəzi xəstələrdə isə hər iki hala səbəb ola bilər.
Hər halda nəticə etibatilə təbii göz içi linza şəffaflığını itirir.  

Neçə növ katarakt var?

Yaşla əlaqəli katarakt: Ən çox görülən katarakt növü, gözdəki linzaların illər boyu yaşlanmasından qaynaqlanan yaşa bağlı kataraktdır. Göz içi linza 40 yaşdan etibarən yaşlanmağa başlayır. Əlavə olaraq, diabet, UV, siqaret, qidalanmadakı pozğunluqlar da yaşlanmanı sürətləndirir.

İkincili katarakt: Gənclərdə, radiasiya terapiyası kimi xarici faktorlar və ya bəzi xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan kortizonun yan təsirləri və ya diabet kimi daxili faktorlar kataraktın inkişafına səbəb ola bilər.  

Anadangəlmə katarakt: Bu tip katarakt doğuşdan dərhal sonra körpələrdə müşahidə edilə bilər. Bu vəziyyət irsi ola və ya körpə hələ ana bətnində embrionda olarkən radiasiyaya məruz qalma, ananın istifadə etdiyi dərmanlar və ya hamiləlik dövründə siqaret çəkməsi anadangəlmə kataraktın meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.  

Kataraktın müalicəsi mümkündür?

Katarakt, göz içindəki normal təbii linzamızın bulanıqlaşmasına deyilir. Tək müalicəsi əməliyyatdır.  

Katarakt əməliyyatı

Normal katarakt əməliyyatında, kornea kəsikləri mikron səviyyəsində dəqiq kəsiklər edə bilən bıçaqlar ilə aparılır. Katarakt inkişaf edən linzalarımızın ön membranı incə alətlərlə yuvarlaq bir formada açılır. Katarakt, fako üsulu ilə, yəni yüksək ultrasəs dalğaları ilə əzilir və udulur,  sonra göz içi linza kataraktdan təmizlənmiş kapsula daxil edilir.  

Femto kataraktında (LENSX, ALCON Company tərəfindən bu mövzuda istehsal olunan femto cihazının adı) normal olaraq, kornea kəsikləri üçün istifadə etdiyimiz bıçaqlar istifadə edilmir, bunun əvəzinə kornea kəsikləri femtosaniyəli lazerlə edilir. Kataraktın ön membranı alət əvəzinə femtosaniyəli lazerlə yuvarlaq bir formada kəsilir. Eyni zamanda, femtosaniyə lazerlə katarakt inkişaf edən linza, parçalara ayrılır və kataraktın gözdən təmizlənməsi üçün fako texnikasından istifadə olunur.

Katarakt əməliyyatı nə zaman tətbiq oluna bilər?

Anadangəlmə göz içi linzamız normal halda şəffaf olub, gözə düşən işığın gözə keçməsini və beləliklə görməsini təmin edir. Normal şəffaf göz içi linzanın bulanıqlaşmasına katarakt deyilir. İşıqların bulanıqlaşan linzanın arxasına düşməsi çətinləşir, yəni görmə azalmağa başlayır. Xəstənin görmə qabiliyyətindəki və həyat keyfiyyətindəki azalma katarakt əməliyyatının vaxtını təyin edir.  

Katarakt əməliyyatı lazerlə tətbiq oluna bilərmi?

Femto kataraktında (LENSX, ALCON Company tərəfindən bu mövzuda istehsal olunan femto cihazının adı) normal olaraq kornea kəsikləri üçün istifadə etdiyimiz bıçaqlar istifadə edilmir, bunun əvəzinə kornea kəsikləri femtosaniyəli lazerlə edilir. Kataraktın ön membranı alət əvəzinə femtosaniyəli lazerlə yuvarlaq bir formada kəsilir. Eyni zamanda, femtosaniyə lazerlə katarakt inkişaf edən linza hissələrə bölünür və kataraktın gözdən təmizlənməsi üçün fako texnikasından istifadə olunur.  

Femtosaniyəli lazer katarakt əməliyyatında;

Kornea kəsikləri
Ön kapsulu dairəvi formada kəsmək
Katarakt parçalamaq
Astiqmatizm üçün kornea kəsiyi etməyə kömək edir.    

Katarakt əməliyyatında hansı linzalardan istifadə olunur?  

Bu əməliyyatda şəffaflığını itirən öz obyektivimiz yerinə eyni funksiyanı yerinə yetirəcək göz içi linzalar yerləşdirilir. Mərkəzlərimizdə xəstənin ehtiyac və vəziyyətinə görə hər cür linzalardan istifadə oluna bilər. Ən çox üstünlük verilən linzalar; Zeissin bifokal, Multifokal, Trifokal linzalar, Alconun IQ, IQ torik və Panoptix və Restor - toric linzaları xəstələrimizdə tez-tez istifadə olunur.

Katarakt əməliyyatından əvvəl

Katarakt əməliyyatından əvvəl gözün ön və arxasında ətraflı göz müayinəsi aparılır. Gözə yerləşdirilməsi planlaşdırılan obyektiv sayı xüsusi alətlərlə ölçülür. Orta hesabla bu proseslər 1-2 saat ərzində başa çatır.

Katarakt əməliyyatından sonra görmə

Katarakt əməliyyatından sonra görmə tədricən bərpa olunur. Ancaq ilk saatlarda yanma, batma və sulanma olur. Görmə keyfiyyəti 1-2 gün ərzində yaxşılaşmağa başlayır. 10-15 gün ərzində  istədiyiniz görmə səviyyəsinə çatır. Ancaq unutmamaq lazımdır ki, sağalma müddəti insandan-insana dəyişə bilər.

Katarakt əməliyyatından sonra ağrı olur mu?

Katarakt əməliyyatından sonra ağrı olmur, ancaq yanma, batma və sulanma olur. Əgər şiddətli ağrı olarsa, yolunda getməyən bir şey var deməkdir. Bu halda dərhal həkiminizlə əlaqə saxlamaq lazımdır.   Katarakt təkrar yarana bilər mi? Katarakt təkrarlanmır. Katarakt meydana gətirən toxuma, yəni linza çıxarılır və yerinə yeni bir linza qoyulur. Yeni yerləşdirilən linzada katarakt inkişaf etməyəcəyi üçün narahatlıq təkrarlanmayacaq.

Katarakt irsidir mi?

Katarakt yaşla birlikdə inkişaf edən bir xəstəlikdir. Lakin, katarakt inkişafı göz travmasından sonra sürətli olur. Katarakt erkən yaşda xroniki xəstəliklərdə (məsələn, diabet) və istifadə olunan xroniki dərmanlar (kortizon kimi) sayəsində inkişaf edir.     

Katarakt anadangəlmə körpələrdə də görülə bilər. Hamiləlik dövründə ananın xəstəlikləri səbəbindən inkişaf edir. Erkən dövrdə (ilk 12 həftədə) körpələrdə kataraktı diaqnoz və əməliyyat etmək çox vacibdir. Bu səbəbdən körpələrin dünyaya gəldiyi anda göz müayinəsindən keçməsi vacibdir.